Trong các loại sợi được sử dụng trong dệt may, sợi lạ mắt hay sợi fancy là gì chắc chẳn không phải ai cũng biết. Tuy nhiên sự hấp dẫn của loại sợi này chắc chắn sẽ thu hút bất kỳ ai dù là người kinh doanh vải sợi cho đến người tiêu dùng yêu thích thời trang.
Toplist Ninh Hiệp tổng hợp những thông tin dưới đây để bạn hiểu thêm về các loại sợi mới lạ mắt được ưa thích qua bài viết dưới đây.
1.Sợi lạ mắt, sợi fancy là gì?
Sợi fancy (fancy yarn) làm nhóm các loại sợi có cấu trúc và hiệu ứng bề ngoài đặc biệt tạo nên sự độc đáo, mới lại về cấu trúc, màu sắc, ánh sáng/bóng,... từ đó tăng tính thẩm mỹ cho sợi. Sợi lạ mắt dùng thu được bằng cách sử dụng nguyên liệu thô, thiết bị hoặc công nghệ đặc biệt để xử lý xơ hoặc sợi trong quá trình kéo sợi và tạo sợi.
Về mặt định nghĩa, theo Hội Thử nghiệm và Vật liệu Mỹ (ASTM), fancy yarn là sợi có sự khác biệt đáng kể so với hình dáng bình thường của sợi đơn hoặc sợi xe do có sự bất thường được tạo ra một cách có chủ ý trong quá trình hình thành.
Fancy yarn trong tiếng Anh còn được gọi là Novelty yarns (sợi mới), nó cũng được dịch là sợi lạ mắt, sợi mới lạ, sợi hiệu ứng,... Lưu ý rằng sợi lạ mắt từ ngữ không bao hàm chất liệu sợi. Nó không phải cách gọi giống như sợi cotton, sợi polyester hay sợi rayon,... Sợi fancy cũng không phải là từ đơn thuần chỉ cách tạo thành sợi như kiểu sợi đơn, sợi đôi, sợi đa,...
Khái niệm của fancy yarn rộng hơn nhiều và nó nhấn mạnh vào một điểm quan trọng - đó chính là sự độc đáo và lạ mắt. Vải được dệt bằng loại sợi lạ mắt thường cho hiệu ứng ba chiều mạnh mẽ, cảm giác mịn màng, mềm mại, giữ ấm tốt. Có thể được sử dụng làm vải quần áo cho cả quần áo mùa hè nhẹ và quần áo mùa đông cũng như làm vật liệu trang trí.
Cấu trúc của sợi fancy
Về cấu trúc vi mô ở sợi fancy là khá phức tạp vì nó bao gồm số lượng lớn các sợi cấu thành mang đặc tính khác nhau như độ mịn của sợi, độ đàn hồi,...
Về mặt cấu trúc vĩ mô, ở một số loại khác, sợi fancy có thể chỉ gồm 2 thành phần là sợi lõi và sợi hiệu ứng. Tuy nhiên đa phần chúng thường có 3 thành phần dưới đây:
- Sợi cơ bản (sợi lõi): là dạng sợi đơn truyền thống được gắn với sợi hiệu ứng.
- Sợi hiệu ứng lạ mắt: có tác dụng tăng tính thẩm mỹ, được quấn quanh sợi lõi.
- Sợi kết dính/liên kết: Giữ cố định sợi lõi và sợi hiệu ứng để đảm bảo độ ổn định của sợi, ngăn cho sợi khoogn bị trượt khi quấn, dệt.
Từ 3 thành phần chính này, kết hợp với hiệu ứng máu sắc, số lượng sợi, độ xoắn hướng xoắn,... mà hình thành nên rất nhiều loại sợi hiệu ứng với tên gọi khác nhau.
Hầu hết các loại sợi ưa thích được sản xuất bởi các nhà kéo sợi ưa thích chuyên nghiệp, sử dụng máy móc được sửa đổi hoặc phát triển cho mục đích này.
Màu sắc sợi fancy
- Màu sắc sợi có thể được nhuộm từ giai đoạn xơ rồi trộn hỗn hợp với nhau để kéo sợi hoặc sử dụng sợi đã được nhuộm màu để se sợi.
- Nó cũng có thể được kết hợp với sợi kim loại để tạo hiệu ứng ánh sáng.
Thành phần và chất liệu
- Fancy không có bất kỳ giới hạn về chất liệu (sợi nguyên chất, sợi hỗn hợp) và thành phần tỉ lệ giữa các chất liệu.
- Bao gồm cả sợi tự nhiên (cotton, len,..), các sợi tổng hợp (polyester, nylon, acrylic), sợi bán tổng hợp (viscose, bamboo,...),...Tỉ lệ thành phần của chất liệu trong sợi cũng rất đa dạng.
- Có thể tùy chỉnh số lượng sợi trong sợi fancy. Có thể từ hai hoặc nhiều sợi với sự khác nhau về độ mềm, độ dày, trọng lượng, màu sắc,...
- Hướng xoắn của sợi cũng có thể được điều chỉnh để kéo sợi, se sợi.
2.Sợi fancy có phải là sợi khuyết tật?
Một trong những dạng hiệu ứng 'gần gũi' giữa sợi lạ mắt và khuyết tật sợi chính là sợi slub hoặc sợi knot. Tuy nhiên khác với việc tạo thành hiệu ứng slub hay knot có chủ đích, cả hai tên gọi cũng có thể bị xem là lỗi nếu nó được tạo ra bởi nhiều lý do mà không có chủ đích.
Sợi slub và lỗi slub
Ban đầu slub bị coi là lỗi sợi và nó tạo ra các vệt xước trên bề mặt vải dệt thoi do sự không đồng đều về kích thước, đường kính của sợi. Về sau người ta đã tạo ra loại sợi slub một cách có chủ đích để dệt thành vải và nó được gọi là vải slub.
Ngoài slub, các hiệu ứng khác của sợi fancy được thể hiện một cách rõ ràng hơn về mặt thẩm mỹ. Do đó không khó để thấy rằng nó không phải là lỗi hay khuyết tật trên vải.
Về mặt kỹ thuật, sợi lạ mắt được tạo ra bởi sự thay đổi một cách có chủ ý về kết cấu, về màu sắc của sợi hay còn gọi là hiệu ứng. Các điểm 'bất thường' có kích thước và hình dạng khác nhau được tạo ra như: điểm kết, nút thắt, vòng và nếp gấp,...
Các bất thường này đạt được thông qua sự tác động đến hệ thống kéo sợi để tạo ra những 'bất ổn có chủ đích'. Loại xơ được sử dụng, chiều dài, độ dày sợi, hình dạng mặt cắt ngang, độ uốn, màu sắc, độ bóng, mức độ hấp thu thuốc nhuộm, độ co rút,... của các thành phần xơ sợi đều có thể có lợi cho việc hình thành sợi fancy.
Ngược lại, ở sợi truyền thống vốn đòi hỏi sự đồng nhất về vật liệu lẫn những ổn định trong hệ thống kéo sợi. Nếu những vấn đề bất ổn xảy ra sẽ ảnh hưởng tới các đặc tính hiệu suất của sợi và vải dệt từ sợi đó. Ví dụ như độ bền, chống mài mòn, màu sắc,...
Sợi knot với lỗi knot
Knot là hiện tượng lỗi khi vải xuất hiện các nút thắt, vòng xoắn trên bề mặt vải. Tuy nhiên ở sợi fancy, knot là một loại sợi hiệu ứng.
Như vậy có thể thấy sợi lạ mắt không phải là lỗi hay khuyết tật sợi vì nó được tạo ra có chủ đích trước. Trong khi lỗi ở sợi thông thường là do các vấn đề bất ổn ở nguyên liệu, quy trình sản xuất, máy móc,...
Xem thêm: Các dạng lỗi vải, lỗi sợi thường gặp
3.Ưu điểm và hạn chế của sợi lạ mắt
Sợi lạ mắt có khá nhiều ưu điểm nhưng đồng thời cũng có những hạn chế nhất định.
Ưu điểm
- Nhiều hình thức hấp dẫn: Danh sách sợi fancy có tới vài chục loại và đây là lựa chọn vô cùng phong phú cho cả người sản xuất vải, đan móc cho đến người tiêu dùng.
- Không cần phải nhuộm sợi vì màu sắc có thể tạo ra từ quá trình kéo sợi.
- Sợi có độ bóng cao hơn
- Tận dụng được chất xơ có chất lượng thấp hơn
Hạn chế
- Sản xuất với năng suất thấp hơn so với sợi thông thường
- Giá sợi fancy luôn cao hơn dẫn đến giá của vải cũng cao hơn
- Giá thiết bị máy hoặc máy móc để sản xuất sợi cũng cao
- Sợi có thể không quá phổ biến
- Chi phí bảo trì sợi hoặc vải cao hơn
- Cần được xử lý cẩn thận hơn trong mọi quá trình
- Hiệu suất vải thấp hơn
- Độ bền của sợi thấp hơn
4.Ứng dụng của sợi fancy
Sợi lạ mắt mang lại nét thời trang cho vải nên có nhiều ứng dụng. Tất nhiêu so với sợi cơ bản thì sợi fancy có phạm vị ứng dụng riêng và giới hạn hơn.
- Sợi cho hàng dệt kim: Nó có thể được sử dụng phổ biến ở hàng dệt kim với tất cả các máy dệt kim tròn, một số máy dệt kim phẳng, máy dệt thủ công,...
- Sợi đan móc: Fancy cũng là nguồn sợi hấp dẫn dành cho phân khúc sợi sử dụng cho mục đích đan móc thủ công các sản phẩm phụ kiện, đồ handmade, đồ trang trí,...
- Sử dụng trong nội thất: Đồ nội thất, đặc biệt là rèm cửa, tấm phủ tường, vải bọc, thảm,... đều có thể sử dụng loại sợi này để đa dạng hóa phong cách trang trí.
- Làm vải phụ liệu, vải trang trí: vải ren, băng chéo, ruy băng,...
- Phụ kiện thời trang: khăn quàng cổ, mũ lạ mắt, túi vải,...
Cần nhấn mạnh rằng, các sản phẩm may mặc, phụ kiện sử dụng sợi fancy phổ biến hơn cho trang phục cho nữ giới và trẻ em gái. Đây là phân khúc thị trường quan trọng cho loại sợi đẹp mắt và sang trọng này. Tuy nhiên fancy cũng được sử dụng cho thời trang nam giới như áo jacket, đồ dệt kim và cà vạt của nam giới.
5.Phân loại các loại sợi fancy
Có rất nhiều loại lạ mắt và danh sách của chúng không ngừng được tăng lên. Do đó cũng có nhiều cách để phân loại sợi fancy dựa vào các dạng hiệu ứng như hiệu ứng màu sắc, hiệu ứng cấu trúc, hiệu ứng độ sáng. Ngoài ra nó cũng có thể phân loại dựa vào độ phức tạp trong cấu trúc, theo số lượng sợi, theo nguyên liệu,....
Phân theo hiệu ứng sợi
- Sợi hiệu ứng màu (color effects): Sợi Mixture/Ingrain; sợi melange /vigoureux; Sợi jaspe/mouline; Sợi mottle/marl; Sợi Inject
- Sợi hiệu ứng cấu trúc (structure effects): Slub (slub cotton, slub siro) ; chenille; crepe; Bouretle/knop; Boucle/loop; Nepp
- Sợi hiệu ứng ánh sáng (lustre effects): Sợi mờ/sợi bóng
Phân theo mức độ phức tạp của sợi
Nhìn chung các hệ thống sản xuất khác nhau được sử dụng dựa trên thiết kế sợi như hệ thống cấp liệu, kéo sợi vòng, hệ thống trục rỗng chính, hệ thống kết hợp, hệ thống nhân đôi,...Các sợi đơn giản sẽ được tạo ra trên các máy móc thông thường mà không cần điều chỉnh. Ngược lại, sợi phức tạo sẽ cần có sự điểu chỉnh ở những hệ thống khác nhau.
- Sợi đơn giản: Sợi marl, sợi xoắn ốc, gimp là những cấu trúc đơn giản vì nó có thể được tạo ra trên các khung đôi thông thường hoặc hệ thống kéo sợi nồi cọc.
- Sợi phức tạp: Một số sợi như Snarl, loop, bouclé đòi hỏi hệ thống cấp liệu chuyên dụng hoặc có sự điều chỉnh ở khí nén, máy jacquard,...
Phân loại theo nguyên liệu
Mặc dù không phổ biến, việc xem xét sợi lạ mắt ở góc độ nguyên liệu cấu thành cũng là điều cần biết đến. Nguyên liệu ở đây không chỉ bao gồm nguyên liệu đầu vào là xơ sợi, xợi ngắn hay sợi dài để se sợi. Nó còn bao gồm cả dạng vật liệu để tạo ra hiệu ứng.
Cụ thể hơn nó có thể là các mảnh vải được tạo thành từ vật liệu dệt thoi, dệt kim hay vật liệu không dệt. Nó cũng có thể là lớp phủ polyme, có thể là băng/ruy băng, sợi kim loại,... hay các yếu tố khác được thêm vào để làm phương tiện trang trí cho sợi.
Chính số lượng và loại thành phần trên sẽ tạo sự thay đổi cấu trúc và bề ngoài của sợi fancy.
Phân loại sợi fancy dựa theo số lượng sợi tạo thành
Cũng như các loại sợi khác, fancy được tạo thành bởi cả sợi một lớp/sợi đơn (single yarn) và sợi nhiều lớp (ply yarn) hay còn gọi là sợi se vì nó được se lại từ nhiều sợi đơn.
- Sợi fancy đơn: tweed, slub
- Sợi fancy nhiều lớp: ratine, spiral, knot, snarl, boucle, slub,...
6. Danh sách cập nhật các loại sợi lạ mắt theo cấu trúc
Sợi Marl: Loại sợi lạ mắt đơn giản nhất tạo ra bằng cách xoắn hai sợi có màu khác nhau lại. Ứng dụng để tạo ra các đường sọc tinh tế trên vải dệt hoặc sử dụng để tạo ra sợi Lurex hoặc sợi kim loại khác.
Sợi Spiral hay corkscrew: Sử dụng sợi lõi và sợi hiệu ứng có độ dài khác nhau để tạo ra hình chiếu lượn sóng trên bề mặt sợi.
Sợi Slub: Có hình dạng không đều về chiều dài và đường kính. Đừng nhầm lẫn với lỗi slub trên vải.
Sợi crepe: Sợi crepe là loại sợi có số vòng xoắn trên mỗi inch ở mức cao nhất (từ 40 - 80 vòng sợi crepe/inch). Vải sử dụng sợi crepe gọi là vải crepe.
Sợi Gimp: Sợi hỗn hợp với 1 lõi xoắn và 1 sợi hiệu ứng quấn quanh nó để tạo ra các hình chiếu lượn sóng trên bề mặt của nó. Nó còn có sợi liên kết để đảm bảo độ ổn định của cấu trúc.
Sợi Loop (Sợi vòng): Sợi hiệu ứng quấn quanh sợi lõi tạo thành các vòng gần như hình tròn.
Sợi Snarl (Sợi rối): Hiệu ứng sợi tạo thành các đoạn vòng xoắn vào nhau cảm giác như sợi bị rối.
Sợi Nap/Knop (Sợi nút): Hiệu ứng sợi là các nút thắt hay các chùm nổi bật của một hoặc nhiều sợi thành phần, được sắp xếp theo chiều dài của sợi. Lưu ý hiệu ứng thắt nốt với lỗi sợi thắt nút.
Sợi Tape (Sợi băng): Được sản xuất bằng nhiều quy trình khác nhau (bện, dệt kim dọc, dệt kim ngang). Ứng dụng nhiều trong hàng dệt kim thời trang hoặc cho vải trang trí như dải ruy băng dệt kim, băng hẹp bằng vật liệu không dệt hoặc lưới,...
Sợi Chainette (Sợi xích): Sợi đan ngang với các vòng giống như hình tròn thu nhỏ kết hợp lại với nhau như kiểu móc xích.
Sợi Chenille (sợi lông tơ hay nhung): Hiệu ứng sợi tạo thành các cọc lông tơ hướng theo chiều ngang của sợi giống như tua rua hoặc các cọc trên bề mặt vải nhung. Sợi được tạo thành với các sợi ngang ngắn được cắt vuông
Sợi Ribbon (Sợi ruy băng): Sợi này được làm ra thông qua việc dệt nhờ sử dụng các ống dệt kim mịn và được ép phẳng để giống với ruy băng chứ không phải là được tạo ra bằng cách kéo sợi.
Ngoài ra còn có sợi Fascinating, Sợi Diamond, Sợi Boucle và nhiều loại sợi fancy khác.
Trên đây là bài viết tìm hiểu sợi fancy, sợi lạ mắt là gì, đặc điểm cấu trúc, ứng dụng, phân loại và danh sách chung các loại sợi. Toplist Ninh Hiệp sẽ tiếp tục cập nhật các bài viết chi tiết về từng loại sợi fancy trong thời gian tới. Mời bạn đón đọc!
Xem thêm: Toplist địa chỉ bán len sợi tại TPHCM - chuyên sỉ lẻ
.jpg)
