Vải tweed, vải tuýt si hay vải tuýt là gì, đặc điểm, phân loại và ứng dụng ra sao? Vải tuýt truyền thống và tuýt hiện đại có gì khác nhau? Thêm nhiều thông tin về loại vải tuýt si sẽ được đề cập trong bài viết dưới đây.
Xem thêm: Tìm hiểu chợ vải Baza Ninh Hiệp nơi cung cấp nguồn sỉ vải lớn nhất miền Bắc
1.Vải tweed là vải gì?
Tweed hay tuýt si là một loại vải được làm từ sợi len thô, được dệt theo kiểu dệt chéo hoặc dệt trơn với các họa tiết đặc trưng kẻ dọc hoặc kẻ ca rô. Vải có nguồn gốc từ Scotland, có kết cấu thô, nhám, dày và nặng, giữ ấm rất tốt.
Tên gọi vải tuýt
Vải tuýt tiếng Anh là tweed fabric, tiếng Việt đọc phiên âm từ 'tweed' thành 'tuýt' hay 'tuýt-si'. Trong tiếng Trung, vải tweed được dịch là 粗花呢面料 (cū huā ne miàn liào) tạm dịch là loại vải có bề mặt thô có họa tiết.
Tweed không phải là từ chỉ chất liệu sợi để dệt vải dù ban đầu nó được làm từ len. Theo giai thoại thì tweed là cách gọi 'chệch' hay 'nhầm' của từ 'tweel', một từ trong tiếng Scotland có nghĩa là 'vải chéo, vải dệt chéo - kỹ thuật dệt phổ biến ban đầu để dệt vải tuýt.
Có nhiều loại vải tuýt khác nhau, được phân biệt theo tên của loại cừu lấy len hoặc khu vực địa lý sản xuất hoặc kỹ thuật dệt, kiểu dáng, chức năng hay thương hiệu của nó. (Xem phần dưới)
Đặc điểm của vải tweed
Hiệu ứng màu sắc độc đáo: Các loại len được nhuộm màu trước rồi trộn lẫn vào nhau sau đó kéo thành sợi. Điều này khác với việc nhuộm sợi hay nhuộm vải thông thường. Cách làm này tạo ra các sợi dệt len với hiệu ứng màu sắc độc đáo.
Thường có họa tiết là kẻ hoặc caro: Tweed lấy điểm đặc trưng là các họa tiết hoa văn theo đường thẳng đứng hoặc kẻ dọc ngang, kẻ ca rô với kích cỡ khác nhau.
Bề mặt thô, nhám: Trái ngược vải nhung hoặc nỉ, tweed có bề mặt vải thô, nhám, sần hoặc thậm chí là có các sợi nổi như một cách trang trí.
Vải thường dày, nặng: Mục đích của vải tweed ban đầu là để giữ ấm chính vì vậy nó thường được dệt chặt chẽ, trọng lượng vải nặng
Giữ nhiệt, chống thấm tốt: Ngày nay tweed đa dạng về chất liệu nhưng nhìn chung có khả năng giữ ấm tốt. Một số còn có thể chống thấm, chống nước mưa.
Ứng dụng vải Tweed
Theo truyền thống, cách sử dụng vải tuýt phổ biến nhất để làm trang phục vest và áo khoác ngoài nhờ vào khả năng giữ ấm và kết cấu thô ráp và đặc biệt của nó.
Áo khoác vải tuýt: Vải được dùng may áo khoác cho cả nam và nữ với các kiểu đáng khác nhau vừa có tính thời trang vừa giữ ấm tốt và rất bền.
Bộ đồ vải tuýt: Phổ biến nhất là những bộ vest tạo nên vẻ ngoài đặc biệt mang hơi hướng cổ điển và trở nên hấp dẫn khi kết hợp tốt với phụ kiện.
Phụ kiện: Mũ và túi được làm từ tuýt cũng phổ biến tạo nên một phong cách thời trang đẹp mắt.
2.Khác biệt giữa vải tuýt truyền thống và hiện đại
Một số ý kiến cho rằng tweed hiện đại có thể xem là 'vải giả tuýt' khi mà nó không còn hoàn toàn làm từ len nguyên chất. Tuy nhiên trên thị trường vải quốc tế, xu hướng đa dạng chất liệu đối với bất kỳ loại vải truyền thống nào cũng là điều khá rõ rệt. Một mặt nó tạo nên sự đa dạng về thẩm mỹ và chức năng, mặt khác cũng tạo nên sự hợp lý hơn về giá thành của vải.
Về mặt chất liệu đa dạng hơn
Ban đầu tweed được làm từ len nhưng giá của nguyên liệu có thể tương đối cao. Sự phát triển triển của các loại sợi dệt tổng hợp đã tạo điều kiện ra đời các loại vải tweed với các họa tiết đặc trưng của tweed truyền thống nhưng được dệt từ sợi len pha trộn với sợi tự nhiên khác, sợi tổng hợp.
Bên cạnh đó, các loại sợi lạ mắt, (fancy yarn), sợi kim loại cũng được sử dụng trong việc tạo ra vải tweed. Điều này có thể dẫn đến những điểm giao thoa giữa vài tweed và vải Bouclé/vải Chanel.
Bouclé đặc trưng bởi vẻ ngoài xoăn, thắt nút, kiểu dệt mở và sử dụng nhiều loại sợi lạ mắt, đồ trang trí, ruy băng, sequin,... Tuy nhiên nếu bạn thấy Bouclé có các họa tiết giống như họa tiết ở vải tweed truyền thống thì nó cũng có thể gọi là vải Tweed Bouclé.
Về mặt họa tiết vẫn có sự kế thừa truyền thống
Nếu như có sự thay đổi về chất liệu và màu sắc thì điều duy nhất giữ cho tuýt hiện đại có sự liên hệ với tuýt cổ điển chính là các họa tiết hoa văn kẻ sọc hoặc kẻ ô vuông trên nền vải bắt chước kiểu thô nhám.
Hoàn thiện phong phú
Tweed truyền thống được đặc trưng với bề mặt thô nhám và màu sắc thường trầm, tối. Tweed hiện đại đa dạng về màu sắc, kiểu hoàn thiện bề mặt vải như chống nhăn, chống thấm, chống rách cho vải tweed.
Hình trên là vải tuýt được làm 100% từ polyeser và kết hợp sợi ánh kim lạ mắt làm tăng thêm tính độc đáo và bắt mắt cho vải.
Nó cũng được tăng thêm tính thẩm mỹ nhờ việc đính các vật liệu, phụ liệu trang trí khác như đá, cườm, sợi hạt,... Điều này tạo nên vẻ quyến rũ hơn cho các loại vải tweed may trang phục, phụ kiện cho nữ giới.
Về định lượng vải đa dạng
Ngày nay vải tweed được sản xuất ở nhiều quốc gia trên thế giới bằng hệ thống máy móc dệt hiện đại mặc dù vải tweed dệt thủ công vẫn rất được đánh giá cao.
Vải cũng trở nên phong phú về trọng lượng, từ loại định lượng trung bình từ 200-300gsm (gram/m2) nhưng cũng có thể nặng tới 500-600gms hoặc hơn.
Điều này đáp ứng đa dạng nhu cầu vải tuýt cho hàng may mặc khôn chỉ thiên về mục đích chống lại giá lạnh khắc nghiệt mà quan trọng hơn là tính thời trang của vải.
3.Phân loại vải tuýt truyền thống theo nguồn gốc xuất xứ
Như trên đã đề cập, vải tuýt truyền thống được làm thủ công và rất đa dạng về nguồn gốc xuất xứ. Tuýt được sản xuất đầu tiên và phổ biến nhất ở Scotland, Ireland, Đức, Ý,...
Vải tuýt Harris (Scotland)
Vải tuýt Harris được sản xuất ở Outer Hebrides, quần đảo phía bắc Scotland. Nó được làm từ len mới nguyên chất, chải thô và được nhuộm vải, kéo sợi hoàn toàn thủ công bởi chính người dân trên đảo. Chính vì vậy loại này không quá phổ biến.
Đặc điểm: Thường có họa tiết xương cá, màu sắc đa dạng, bề mặt có độ nhám lớn. Năm 1909, Harris Tweed trở thành nhãn hiệu đã được đăng ký và bảo hộ hợp pháp.
Vải tuýt Shetland (Scotland)
Tên gọi của vải được đặt theo tên của loài cừu nuôi tại Shetland, quần đảo nằm xa bờ biển phía Đông Bắc Scotland. Vải tweed làm từ len Shetland thô được dệt mềm và thoáng, đặc trưng bởi độ nặng, độ bền, độ nhám và khả năng giữ ấm, chống lạnh cực tốt (mưa, gió và lạnh).
Vải tuýt Cheviot (Scotland)
Vải có đặc điểm thô và nặng hơn nhiều so với các loại tuýt khác. Được đặt theo tên của loài cừu cho lông làm nguyên liệu len. Loài cừu này được nuôi ở Cheviot Hills ở vùng biên giới Scotland.
Vải tuýt Donegal (Ireland)
Loại vải tweed này được phổ biến trên toàn thế giới và có đặc điểm là bề mặt vải có các đốm sợi với màu sắc cầu vồng và bề mặt vải xù xì. Tên gọi của vải được đặt theo quận Donegal của Ireland, là nơi sản xuất loại vải này đầu tiên bằng phương pháp thủ công này trong nhiều thế kỷ.
Vải tuýt Saxony (Đức)
Tweed Saxony có đặc điểm rất mềm và mịn do được làm từ nguồn len Merino. Tên gọi của vải cũng bắt nguồn từ nơi mà nó được sản xuất đầu tiên - Saxony, Đức.
Vải tuýt Ý
Được sản xuất tại nhà máy kéo sợi Subalpino đặt tại Biella, Ý. Loại vải này sử dụng len Shetland và có hoa văn, màu sắc vải tuýt đặc trưng.
4.Các loại vải tweed theo họa tiết truyền thống
Tuýt được đặc trưng bởi các họa tiết truyền thống như họa tiết xương cá, kẻ sọc, caro hoặc hình răng chó, hạt lúa mạch,... Chúng được những người thợ dệt lấy cảm hứng từ cảnh quan, thiên nhiên và di sản văn hóa của vùng đất nơi mình sinh sống.
Đối với các phiên bản chất liệu hiện đại của tuýt,các họa tiết truyền thống này cũng vẫn rất được ưa chuộng mặc dù có sự phát triển với nhiều biến thể đa dạng và bắt mắt hơn.
Vải tuýt trơn (Plain twill tweed): Là loại vải có kiểu dệt đơn giản với hoa văn là các đường chéo đặc trưng chạy khắp bề mặt vải. Các đường chéo có thể dễ nhận biết nhưng đôi khi cũng rất tinh tế khó thấy và cảm giác như là vải trơn một màu.
Vải tuýt sọc (Striped Tweed): Họa tiết vải bao gồm một hoặc nhiều đường thẳng đứng, tạo ra các sọc có kích thước khác nhau.
Tuýt xương cá (Herringbond Tweed): Vải có họa tiết là các đường kẻ bắt chéo nhau tạo thành hình chữ V, giống như xương cá. Để ý rằng họa tiết này cũng có trong một số loại vải khác ví dụ như vải Oxford.
Tuýt họa tiết lúa mạch (Barleycorn tweed): Kiểu dệt tạo ra họa tiết trên vải nhỏ giống như hình dáng của hạt lúa mạch. Thường được dệt với tông màu đất, có hoa văn lốm đốm nổi bật, tạo cho nó vẻ ngoài thô ráp.
Tuýt ca rô to (Overcheck twill): Vải có thiết kế kẻ ca rô lớn với màu tương phản.
Vải tuýt răng chó (Dogtooth tweed, Houndstooth): Đặc trưng bởi hoa văn zig-zag đặc biệt nhìn giống như răng của chó săn. "Houndstooth' mô tả mẫu họa tiết ở kích thước lớn hơn, còn 'Dogtooth' thì ngược lại.
5.Các loại vải tweed theo chất liệu
Ngoài len là chất liệu truyền thống, tuýt hiện đại có thể được làm bởi nhiều loại sợi khác. Điều này có liên quan đến giá cả và sự thay đổi ít nhiều về đặc tính của vải, tính thẩm mỹ.
Vải tuýt si làm từ len
Sợi len (wool yanr) là phiên bản truyền thống của vải tweed là cũng được xem là vải tweed cao cấp với giá cao hơn các loại sợi khác. Tất nhiên còn tùy từng loại len cụ thể mà giá cả của vải sẽ khác nhau.
Mỗi loại len cũng tạo nên kết cấu khác nhau cho tuýt si. Ví dụ như len Merino thường mềm mịn, len Cheviot thô nặng, len Shetland nặng và bền, có độ nhám.
Tuýt si làm từ len có đầy đủ đặc điểm của vải tuýt nhất là khả năng chống lại được thời tiết lạnh giá và gió rét khắc nghiệt.
Tweed làm từ polyester
Polyester 100 hoặc được pha trộn để sử dụng sản xuất vải tuýt. Vì polyester là chất liệu linh hoạt và có khả năng bắt chước được các kết cấu của nhiều loại vải sợi khác trong đó có len.
Loại này được sử dụng phổ biến đối với những ứng dụng cần đến vải tuýt si nhưng muốn tối ưu về giá cả. Tuýt si làm từ polyester có khả năng giữ nhiệt và chống thấm nước thấm nước tốt, giữ màu tốt và cũng rất bền bỉ.
Vài tuýt từ cotton
Nếu như tuýt len được phổ biến cho trang phục mùa lạnh thì việc sử dụng cotton sản xuất vải tuýt giúp vải có trọng lượng nhẹ hơn và kết cấu mịn hơn. Phiên bản tweed cotton có thể là nguyên chất hoặc pha trộn tỉ lệ nhỏ với sợi tổng hợp (polyeser, nylon) hoặc bán tổng hợp (rayon).
So với tweed làm từ len, tweed cotton có giá bán lẻ thấp hơn tới 1/4. Bên cạnh đó tuýt cotton pha với loại sợi tổng hợp thường có giá rẻ nhất.
Trên đây là một số thông tin tìm hiểu vải tuýt là gì, đặc điểm và phân loại vải tweed cũng như nhiều vấn đề khác có liên quan.
Để biết vải tweed mua ở đâu chất lượng bạn cần tìm hiểu kỹ về thành phần vải, định lượng, kết cấu, độ hoàn thiện cũng như tránh các lỗi trên vải thường gặp. Điều này giúp bạn vừa có sự lựa chọn phù hợp với ứng dụng đồng thời có được mức giá cả mua lẻ hoặc mua sỉ vải tuýt hợp lý nhất.
.jpg)
